Covid-19: Ευρώπη: Η σφαγή των γερόντων...

Tου Geoffrey Pleyers, καθηγητή στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβαίν, αντιπροέδρου της Παγκόσμιας Ενωσης Κοινωνιολόγων

Η αστική δημοκρατία στη Δυτική Ευρώπη παραβίασε τη συνταγματική της αρχή περί ελεύθερης πρόσβασης στις υγειονομικές υπηρεσίες και  θυσίασε εν ψυχρώ χιλιάδες ανήμπορους ηλικιωμένους

[Το μήνυμα του επικεφαλής του ΠΟΥ στην Ευρώπη είναι δεν επιδέχεται αμφισβήτηση: «Μια αφάνταστη ανθρώπινη τραγωδία λαμβάνει χώρα στους οίκους ευγηρίας… Εως και το 50% των νεκρών από τη νόσο Covid-19 ήταν ένοικοι σε ιδρύματα μακροχρόνιας φροντίδας» Στις 13 Απριλίου το 55,2% των θανάτων στην Ιρλανδία και το 49,4% στη Γαλλία (15 Απρ.) ήταν σε οίκους ευγηρίας. To ίδιο συνέβη στη Βρετανία, στην Ισπανία και στην Ιταλία, σ’ όλη σχεδόν τη Δυτική Ευρώπη. Η πρωτοφανής αυτή τραγωδία σε ευημερούσες Δημοκρατίες υποβάλλει σε πολλούς το ερώτημα μήπως οι δυτικές κυβερνήσεις βασίζονταν στην ευθανασία, γι’ αυτό και βρέθηκαν απροετοίμαστες στην αντιμετώπιση της επέλασης του κορωνοϊού; Ευτυχώς το ερώτημα δεν είναι δικό μας.  

Το φαινόμενο δεν είναι περιστασιακό αλλά εγγίζει την ουσία της κουλτούρας του Διαφωτισμού: Όταν ο άνθρωπος δεν είναι πλέον «εικόνα του Θεού» τότε το «θάνατο του Θεού» ακολουθεί και ο θάνατος της εικόνας Του… Ε.Δ.Ν.]

…Μια, πολύ πιο τραγική, εξήγηση για το χάσμα μεταξύ του μάλλον καθησυχαστικού τόνου στα μέσα ενημέρωσης και της τρομερής πραγματικότητας των αριθμών οφείλεται στο γεγονός ότι αρκετοί ειδικοί, γιατροί, ΜΜΕ και αρμόδιοι πολιτικοί έχουν επικεντρωθεί σε έναν δείκτη που δεν αντανακλά το μέγεθος της πανδημίας: αυτόν των νοσηλευόμενων και του ποσοστού κορεσμού των μονάδων εντατικής θεραπείας. Μια εβδομάδα τώρα, αυτοί οι δείκτες μειώνονται και ο αριθμός των θανάτων αυξάνεται και σε τρομακτικά ποσοστά. Αυτή η διαφορά εξηγείται εν μέρει από το διάστημα μεταξύ της εισόδου στο νοσοκομείο και του θανάτου των ασθενών. Όμως θα έπρεπε τότε να υπάρχει σταθεροποίηση ή μείωση του αριθμού των θανάτων. Ωστόσο, συμβαίνει το αντίθετο και μια άλλη εξήγηση προέκυψε από τις αρχές Απριλίου.

Από τις πρώτες μέρες, Βέλγοι ειδικοί, ΜΜΕ και πολιτικοί παρακολουθούν στενά τον αριθμό των νοσηλευόμενων και την κάλυψη των κλινών ΜΕΘ. Ο στόχος ήταν να αποφευχθεί με κάθε κόστος η επανάληψη στη χώρα μας των τόσο τραγικών καταστάσεων των νοσοκομείων στη Λομβαρδία ή στην ανατολική Γαλλία, όπου οι γιατροί έπρεπε να επιλέξουν ποιοι ασθενείς θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε ΜΕΘ και ίσως να σωθούν και ποιοι δεν θα είχαν. Η κατάσταση παραμένει σοβαρή στα βελγικά νοσοκομεία, αλλά  αποφεύχθηκε η υπερκάλυψη των ΜΕΘ. Βρισκόμαστε πιθανώς στο αποκορύφωμα της επιδημίας (ή τουλάχιστον στο “ίσιωμα” της καμπύλης) και το ποσοστό πληρότητας των ΜΕΘ δεν ξεπέρασε ποτέ το 54%.

Αλλά ενώ τα μάτια όλων ήταν στραμμένα σε αυτούς τους δείκτες και στα νοσοκομεία μας, η τραγωδία εκτυλίσσεται αλλού, κεκλεισμένων των θυρών, πίσω από τους τοίχους των γηροκομείων. Τα στοιχεία δόθηκαν αργά, αλλά είναι ξεκάθαρα: το 43% των θανάτων λόγω κορωνοϊού (ή 1.687 άτομα μέχρι τις 13 Απριλίου) δεν συμβαίνουν σε νοσοκομεία αλλά σε γηροκομεία.

Η βελγική κοινωνία αποφάσισε ότι οι ζωές αυτών των εγκλεισμένων ηλικιωμένων μετρούν πολύ λιγότερο από εκείνες των «ενεργών», και μάλιστα  δεν υπολογίζονταν, όπως υποδηλώνεται από το γεγονός ότι αυτοί οι θάνατοι δεν μετρήθηκαν παρά καθυστερημένα στις εθνικές στατιστικές, οι οποίες για καιρό περιορίζονταν στους θανάτους νοσοκομείων. Πρόκειται για μια ανθρώπινη, κοινωνική και ηθική τραγωδία που θέτει σε όλους μας αμέτρητες ερωτήσεις.

Ερωτηματικά

Πώς αυτός ο τομέας δεν προετοιμάστηκε καλύτερα για την επιδημία, όταν ήταν γνωστό από τον Ιανουάριο ότι ο ιός χτυπούσε  ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους; Ποιο ποσοστό αυτών των θανάτων θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, εάν είχαν εισαχθεί σε νοσοκομεία; Ποια μέσα και ενέργειες, που λήφθηκαν για να αποφευχθεί η υπερκάλυψη των νοσοκομείων μας με κάθε κόστος, ίσως θα  είχαν σώσει ζωές αν είχαν διατεθεί σε γηροκομεία; Πόσοι ηλικιωμένοι με κορωνοϊό κρατήθηκαν σε γηροκομεία παρά την επιδείνωση της ασθένειάς τους ενώ η νοσηλία σε νοσοκομείο θα μπορούσε να τους σώσει;

Μαζί με τους ένοικους των γηροκομείων, ξεχάσαμε επίσης τους ανθρώπους που τους φροντίζουν και τους τρέφουν. Εργάστηκαν συχνά χωρίς καμία προστασία και σήμερα πολλοί από αυτούς έχουν μολυνθεί με τον κορωνοϊό. Όπως συνόψισε ένας γιατρός, ο αριθμός των μολύνσεων από κορωνοϊό μεταξύ του προσωπικού των γηροκομείων των Βρυξελλών είναι «δραματικός». Όσοι υποβλήθηκαν σε τεστ “είναι σχεδόν όλοι θετικοί”. Συνεχίζοντας γενναία να εργάζονται παρά την κατάστασή τους, μεταδίδουν επίσης τον ιό σε γηροκομεία αλλά και στο περιβάλλον τους. Δείχνουν θάρρος και ανθρωπιά. Σήμερα πληρώνουν πολύ βαρύ τίμημα επειδή ανέλαβαν μόνοι τους, και συχνά χωρίς προστασία, την ευθύνη ολόκληρης της κοινωνίας έναντι των ηλικιωμένων μας. Συνέβαλαν επίσης στη μετάδοση του ιού στους ένοικους που επισκέπτονται και φροντίζουν.

Και η κατάσταση απέχει πολύ από την επίλυση. Οι μάσκες εξακολουθούν να απορρίπτονται σήμερα για το προσωπικό σε γηροκομεία… Απόδειξη ότι οι πολιτικοί δεν έχουν ακόμη καταλάβει ότι η τραγωδία του κορωνοϊού στο Βέλγιο παιζόταν σ’ αυτούς τους χώρους. Αυτό είναι ακόμη πιο απαράδεκτο, καθώς, σε αντίθεση με τις ανακοινώσεις, τα μαζικά και συστηματικά τεστ στα γηροκομεία θα διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες.

Σημειώστε, ωστόσο, ότι το Βέλγιο δεν είναι η μόνη χώρα που πλήττεται από αυτήν την τραγωδία. Οι αναφορές που φτάνουν με πολύ μεγάλη καθυστέρηση  σχετικά με την κατάσταση των ιδρυμάτων για τους ηλικιωμένους από τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία και από πολλές άλλες χώρες υποδηλώνουν ότι ο αριθμός των επίσημων θανάτων εκεί είναι ακόμη πιο υποτιμημένος από ό, τι στο Βέλγιο.

Σε αυτό το στάδιο, επιβάλλεται δυστυχώς μια αναμφισβήτητη παρατήρηση: στη χώρα μας, η αρχή της πρόσβασης όλων στην υγειονομική περίθαλψη δεν ίσχυσε για ένα μέρος του πληθυσμού, αόρατο επειδή είναι απομονωμένο σε γηροκομεία. Είναι αδιανόητο για μια προηγμένη δημοκρατία στην οποία το κράτος πρόνοιας οφείλει προστασία σε αυτούς τους ευάλωτους ανθρώπους. Είναι αδιανόητο σε μια κοινωνία όπου, όπως είπε η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ στην ομιλία της στις 18 Μαρτίου, το ίδιο το νόημα μιας δημοκρατικής κοινότητας βρίσκεται στη διαβεβαίωση ότι «κάθε ζωή μετράει». Αυτό που συνέβη είναι αδιανόητο για το Βέλγιο, και όμως τα στοιχεία δείχνουν ότι έχει συμβεί τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες, σε δραματικές διαστάσεις.

Η ευθανασία… όπλο κατά του Covid-19

Με τον Alexandre Delaigue, καθηγητή οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Λιλ..

Atlantico: Πώς συνδέονται τα ρεκόρ θνησιμότητας στο Βέλγιο από τον Covid 19 με τη νομιμοποίηση της ευθανασίας;

Alexandre Delaigue: Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για οποιαδήποτε ερμηνεία των αριθμών και των διεθνών συγκρίσεων σε αυτόν τον τομέα, καθώς κάθε χώρα κάνει αυτόν τον μακάβριο υπολογισμό διαφορετικά. Εάν τα ποσοστά θνησιμότητας Covid είναι υψηλά στο Βέλγιο, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι τα κριτήρια μέτρησης είναι ευρύτερα. Ωστόσο, σε πρόσφατο άρθρο στην εφημερίδα Le soir επισημαίνεται ότι απ’ ό,τι φαίνεται υπάρχει συγκεκριμένο πρόβλημα στην πρόσβαση των ηλικιωμένων στις υγειονομικές υπηρεσίες.

Σε μια πρόσφατη εργασία αφιερωμένη στο τέλος της ζωής, ο Dr Gawande επισήμανε ένα πρόβλημα που σχετίζεται με την δυνατότητα ευθανασίας· το γεγονός ότι οι χώρες στις οποίες έχει νομιμοποιηθεί τείνουν να έχουν λιγότερο αναπτυγμένα συστήματα ευγηρίας, η ευθανασία σ΄ αυτές φαίνεται να είναι «λύση» καλύτερη από την ακριβή περίθαλψη ή συστήματα που βελτιώνουν τη ζωή των εξαρτημένων ηλικιωμένων, και που είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν. Μπορούμε να αναρωτηθούμε σε ποιο βαθμό αυτό που βλέπουμε στο Βέλγιο κατά τη διάρκεια της κρίσης covid δείχνει αυτό το πρόβλημα: η νομική κατοχύρωση της ευθανασίας έχει συνέπειες που δεν περιορίζονται στα ενδιαφερόμενα άτομα αλλά επηρεάζουν ολόκληρο τον πληθυσμό, αφού όλοι θα αντιμετωπίσουμε μια μέρα θάνατο, ασθένεια και πόνο. Αυτές οι συνέπειες είναι η ελαχιστοποίηση των εναλλακτικών λύσεων έναντι της ευθανασίας και μια υποτίμηση της ζωής των ηλικιωμένων.

Μπορεί αυτή η υγειονομική κρίση να αναζωογονήσει τη συζήτηση για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας στη Γαλλία;

Alexandre Delaigue: Θα δείξει, σε κάθε περίπτωση, ότι για πολλούς, η ζωή των ανθρώπων δεν έχει και πολύ αξία μετά τα 80. Πόσες φορές έχουμε ακούσει “αυτή η αρρώστεια δεν είναι σοβαρή, χτυπάει μόνο τους ηλικιωμένους”; Σε ποιο βαθμό η έλλειψη ανησυχίας στην αρχή της κρίσης οφείλεται σε αυτήν την ιδέα, σύμφωνα με την οποία ο θάνατος των ηλικιωμένων, ουσιαστικά, δεν είναι κάτι το σοβαρό; Υπάρχει μόνο μια (κατανοητή) επιθυμία να επιτρέψουμε σε όσους υποφέρουν να τερματίσουν τη ζωή τους, ή ένα ευρύτερο κοινωνικό σχέδιο στο οποίο μετά από μια συγκεκριμένη στιγμή, έχουμε ζήσει αρκετά; Πώς θα εξελιχθεί η σχέση μας με το θάνατο;

Ποια οικονομικά και πολιτικά μέσα πρέπει να ενεργοποιηθούν για να βγούμε από μια κοινωνική πραγματικότητα, όπου θυσιάζεται η αξιοπρέπεια των ηλικιωμένων μας;

Alexandre Delaigue: Ένα από τα κύρια προβλήματα προέρχεται από το γεγονός ότι βλέπουμε το γήρας μόνο από ιατρική άποψη, μια σειρά σωματικών δυσλειτουργιών που πρέπει να διορθωθούν, μια ιατρική περίθαλψη ώστε να παραταθεί η ζωή των ανθρώπων, ακόμα κι αν αυτή στοιχίζει οικονομικά. Αυτή η προοπτική, που δίνει προτεραιότητα στην επιβίωση, οδηγεί σε γηροκομεία που είναι δομημένα μάλλον με τη λογική νοσοκομείου, παρά με μια λογική βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ενδιαφερομένων. Και μια πολύ αυστηρή νομοθετική ρύθμιση του τομέα που δημιουργεί de facto μονοπώλια, αυξάνοντας την τιμή και περιορίζοντας την ποικιλία της προσφοράς. Είναι αδύνατο σε έναν επιχειρηματία σήμερα να δημιουργήσει μιας άλλης μορφής χώρο για τους ηλικιωμένους, να πειραματιστεί, να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις στην υπάρχουσα. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα του οποίου τα όρια τα ζούμε. Είναι τραγικό ότι η μόνη εναλλακτική λύση που προσφέρουμε στην υπάρχουσα είναι αποκλειστικά να βάζουμε τέρμα στη ζωή τους.

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

atlantico.fr αναδημοσίευση από τις Ανιχνεύσεις